Hội đồng Giám mục Việt Nam đã long trọng cử hành Thánh Lễ Khai Mạc Năm Đức Tin tại Nhà thờ Chính toà Thanh Hoá, ngày 12-10-2012; đồng thời đề nghị các giám mục cử hành Lễ Khai mạc Năm Đức Tin trong mỗi giáo phận vào ngày 18-10-2012. Theo Lịch Phụng vụ, ngày 18-10 là lễ kính Thánh sử Luca. Có thể chỉ là sự trùng hợp ngẫu nhiên nhưng lại hàm chứa trong đó những lời nhắn gửi.
Đọc Tin Mừng theo Thánh Luca
Cả bốn Thánh sử đều muốn giới thiệu chân dung Chúa Giêsu và giáo huấn của Người. Tuy nhiên, từ những cảm nghiệm riêng của bản thân, những nhu cầu của cộng đoàn và trong tác động của Chúa Thánh Thần, mỗi vị lại làm nổi bật những khía cạnh khác nhau trong chân dung vô cùng phong phú của Chúa Cứu Thế. Cách riêng Tin Mừng Luca thường được gọi là Tin Mừng của niềm vui, của lòng thương xót, và của đời sống cầu nguyện.
Tin Mừng Luca tràn ngập niềm vui, niềm vui cứu độ, niềm vui của tình yêu. Chỉ có Thánh Luca kể lại câu truyện về việc sinh hạ Chúa Giêsu, câu truyện tuyệt vời được cả Hội Thánh công bố vào Lễ Đêm Giáng Sinh hằng năm. Trọng tâm của câu truyện là lời loan báo của Sứ thần: “Này tôi báo cho anh em một tin mừng trọng đại, cũng là tin mừng cho toàn dân: Hôm nay, Đấng Kitô đã sinh ra cho anh em trong thành vua Đavít” (2,10). Cả Thánh Matthêu và Luca đều kể lại dụ ngôn Tìm chiên lạc, nhưng Thánh Luca làm nổi bật niềm vui của thiên đàng: “Tôi nói cho các ông hay, trên trời cũng thế, ai nấy sẽ vui mừng vì 1 người tội lỗi ăn năn sám hối hơn là vì 99 người công chính không cần phải sám hối ăn năn” (15,7). Cũng chỉ có Thánh Luca kết thúc sách Tin Mừng bằng niềm vui khôn tả: “Bấy giờ các ông bái lạy Người rồi trở lại Giêrusalem, lòng đầy hoan hỉ, và hằng ở trong Đền thờ mà chúc tụng Thiên Chúa” (24,52-53).
Tin Mừng Luca còn được gọi là Tin Mừng về lòng thương xót. Trong cả bốn sách Tin Mừng, chúng ta tìm đâu ra được câu truyện về người Samari nhân hậu, thấy người bị nạn dọc đường thì chạnh lòng thương và tìm cách cứu chữa đến nơi đến chốn (Lc 10,30-37)? Tìm đâu ra được câu truyện về ông quan thu thuế Dakêu, bị mọi người khinh ghét, thế mà lại được Chúa đến thăm (Lc 19,1-10)? Tìm đâu ra được câu truyện về người phụ nữ tội lỗi nhưng đã ăn năn sám hối vì gặp được lòng thương xót nơi Chúa Giêsu (Lc 7,36-50)? Và làm sao quên được những dụ ngôn tuyệt vời trong chương 15 của Tin Mừng Luca: Con chiên lạc, Đồng bạc bị đánh mất, Người cha nhân hậu? Những dụ ngôn ấy làm nổi bật dung nhan của Thiên Chúa là Cha giàu lòng thương xót, sẵn sàng đón nhận tất cả, tha thứ tất cả, chỉ mong sao cho con cái được hạnh phúc.
Cuối cùng, Tin Mừng Luca xứng đáng được gọi là Tin Mừng về Chúa Thánh Thần và đời sống cầu nguyện. Cả ba tác giả Tin Mừng nhất lãm đều kể truyện Chúa Giêsu chọn 12 Tông đồ, nhưng chỉ có thánh Luca nhắc đến chi tiết quan trọng: “Trong những ngày ấy, Chúa Giêsu đi ra núi cầu nguyện, và Người thức suốt đêm cầu nguyện cùng Thiên Chúa” (6,12). Sau đó Chúa mới chọn 12 Tông đồ. Cũng chỉ có Thánh Luca cho biết Chúa Giêsu biến hình trong lúc Người cầu nguyện: “Đang lúc Người cầu nguyện, dung mạo Người bỗng đổi khác, y phục Người trở nên trắng tinh, chói loà” (9,29). Và cũng chỉ có Thánh Luca cho chúng ta biết các môn đệ xin Chúa Giêsu dạy họ cầu nguyện là vì họ đã nhìn thấy Chúa cầu nguyện (11,1).
Để định hướng cho Năm Đức Tin
Khi chọn lễ Thánh sử Luca làm ngày khai mạc Năm Đức Tin, thì chính những điểm nhấn của Tin Mừng Luca lại mở ra định hướng cho Năm Đức Tin.
Nếu Tin Mừng Luca là Tin Mừng của niềm vui thì Năm Đức Tin phải là năm khám phá lại niềm vui mà đức tin mang lại. Sống trong cuộc đời, ai chẳng mong đợi niềm vui nhưng xem ra cuộc đời lại ban tặng nước mắt nhiều hơn hạnh phúc. Khám phá lại niềm vui đức tin là làm mới lại xác tín rằng, trong bất cứ hoàn cảnh nào, Thiên Chúa vẫn yêu thương tôi và muốn cho tôi được hạnh phúc, không chỉ bây giờ mà mãi mãi. Khám phá lại niềm vui đức tin còn là tìm lại niềm vui đích thực, vốn không đến bằng chiếm hữu và hưởng thụ như quan niệm thường thấy trong đời, nhưng qua sự trao ban và dâng hiến của tình yêu. Như tình Chúa yêu người, như tình mẹ thương con. Để được như thế, ngay cả cách trình bày giáo lý có khi cũng phải xem lại. Chẳng hạn khi trình bày về Bí tích Giải Tội, cùng với việc nhấn mạnh đến ý thức về tội lỗi trong một thời đại dường như đang mất dần cảm thức về tội, thì đồng thời phải làm nổi bật Bí tích Giải Tội như là bí tích của niềm vui, niềm vui của hối nhân, và hơn nữa, niềm vui của chính Thiên Chúa: “Chúng ta phải vui mừng chứ, vì em con đã chết nay sống lại, đã mất nay lại tìm thấy” (Lc 15,32). Và không ít những thí dụ tương tự trong cách trình bày giáo huấn của Tin Mừng.
Nếu Tin Mừng Luca là Tin Mừng của lòng thương xót thì Năm Đức Tin phải là năm sống đức tin bằng đức ái. Người Kitô hữu không tin vào một vị Thiên Chúa chung chung như biết bao người Việt Nam tin rằng có Ông Trời, nhưng người Kitô hữu tin vào Đấng Thiên Chúa là Tình Yêu. Làm sao có thể nói mình tin vào Thiên Chúa Tình Yêu trong khi cuộc sống lại đi ngược lại tình yêu? Thế nên ở tự nó, đức tin và đức ái đã hoà quyện với nhau. Khi suy niệm dụ ngôn Mười trinh nữ cầm đèn đi đón chàng rể, các giáo phụ giải thích rằng đèn là đức tin, còn dầu là đức mến. Đức tin mà không có đức mến thì cũng giống như có đèn mà không có dầu, và bị liệt vào hạng “khờ dại”. Cũng như chất dầu thấm vào bấc đèn và làm cho ngọn đèn tỏa sáng, thì đức mến cũng phải thấm vào toàn bộ suy nghĩ và cảm xúc của chúng ta để làm nên những hành động của đức tin: tình yêu và lòng thương xót.
Cuối cùng, nếu Tin Mừng Luca là Tin Mừng của đời sống cầu nguyện thì Năm Đức Tin phải là năm tăng cường cầu nguyện. Chúa Giêsu chính là gương mẫu cầu nguyện tuyệt hảo. Khi chiêm ngắm Chúa Giêsu, người Kitô hữu hiểu cầu nguyện không phải là nài xin Thiên Chúa làm theo sở thích của mình, nhưng là để nhận biết và quảng đại thi hành thánh ý Chúa: “Lạy Cha, nếu Cha muốn, xin cất chén này xa con. Nhưng xin đừng theo ý con, mà theo ý Cha” (Lc 22,42). Cầu nguyện như thế nhiều khi là cả một cuộc vật lộn, đấu tranh với Chúa, như Thánh Luca ghi nhận về Chúa Giêsu cầu nguyện: “Mồ hôi Người như những giọt máu rơi xuống đất” (22,44). Chỉ nhờ cầu nguyện như thế, người môn đệ Chúa Giêsu mới có thể khám phá niềm vui ngay giữa những khổ đau và thử thách, mới có thể sống tình yêu và lòng thương xót ngay giữa những nhỏ nhen ích kỷ, hận thù và tính toán của người đời.
Kết luận
Đức tin thúc đẩy chúng ta cầu nguyện với Đấng mình tin. Qua cầu nguyện, Thiên Chúa uốn lòng ta nên giống Trái Tim Chúa, trái tim biết yêu thương. Khi yêu thương, người môn đệ Chúa gặp được niềm vui, niềm vui cảm nhận ngay hôm nay và bền vững đến tận cõi thiên đàng. Ấy là bản giao hưởng của đức tin Kitô giáo.